Co roku 2 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu.
Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które charakteryzuje się różnorodnymi objawami. Ze względu na duże zróżnicowanie i nasilenie symptomów występujących u dzieci autystycznych mówimy, że dzieci te są na spektrum autyzmu.
Pierwsze objawy autyzmu można zauważyć u dziecka jeszcze przed trzecim rokiem życia. Zachowania charakterystyczne dla spektrum autyzmu, które mogą niepokoić rodziców i nauczycieli można podzielić na trzy grupy, które tworzą “triadę autystyczną”:
- Zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym
- trudności z naprzemienną interakcją z drugą osobą
- trudności w tworzeniu więzi emocjonalnych z rówieśnikami
- większe zainteresowanie przedmiotami niż innymi dziećmi
- trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktu wzrokowego
- niedostosowane reakcje emocjonalne do sytuacji społecznej
- brak zainteresowania zabawami grupowymi
- Zaburzenia komunikacji
Mogą one dotyczyć zarówno komunikacji werbalnej (mowy), jak i niewerbalnej (mimiki, postawy ciała, gestykulacji).
- opóźniony i nieharmonijny rozwój mowy
- dosłowne rozumienie metafor i dowcipów
- echolalia, czyli stereotypowe powtarzanie części słów lub stałych wyrazów czy fraz wypowiedzianych wcześniej przez inne osoby. Na przykład dziecko zapytane: “Chcesz wody?” odpowie: “Chcesz wody, chcesz wody… “
- zamienianie zaimków - nieużywanie słów “ja” , “moje” w odniesieniu do siebie
- trudności w inicjowaniu i podtrzymywaniu rozmowy
- uboga ekspresja mimiki i słaba gestykulacja
- problem z chwaleniem się swoimi osiągnięciami, dzieleniem swoim szczęściem np. dziecko nie przynosi swoich rysunków do pokazania rodzicom
- Stereotypowe wzorce zachowania
- dziecko przejawia powtarzalne, ograniczone i stereotypowe zachowania i zainteresowania. Można zauważyć brak elastyczności, sztywność lub przywiązanie do stałości
- występują specyficzne zainteresowania i dziecko posiada rozległą, specjalistyczną wiedzę w danym obszarze np. o kosmosie, pociągach
- zabawy dziecka oparte są na sztywnych schematach, brak w nich wyobraźni i zabawy opierającej się na udawaniu
- występują manieryzmy ruchowe, przejawiające się na przykład w kręceniu się wokół własnej osi, trzepotaniu nadgarstkami na wysokości wzroku, wspinaniu się na palcach
- występują stereotypie ruchowe, na przykład monotonne kołysanie się. Stereotypie, które pojawiają się podczas dużego napięcia, mogą występować także na poziomie języka w postaci pytań lub przekleństw.
- przejawianie agresji w stosunku do innych lub autoagresji, które jest spowodowane trudnościami w regulowaniu emocji i problemami w relacjach z otoczeniem
Z autyzmu nie można wyleczyć, ponieważ nie jest chorobą. Jest zaburzeniem rozwojowym, które będzie towarzyszyć dziecku przez całe życie. Można jednak wspierać rozwój dziecka dotkniętego autyzmem i zapobiegać wtórnym konsekwencjom, takim jak niepełnosprawność intelektualna czy poważne zaburzenia emocjonalne. Autyzm poddaje się różnym formom terapii m.in. oddziaływaniom behawioralnym i edukacyjnym, które mogą istotnie poprawić funkcjonowanie. Zakres możliwej do osiągnięcia poprawy uzależniony jest w dużej mierze od tego, jak wcześnie zaburzenie zostanie rozpoznane i jak wcześnie dziecko zostanie objęte odpowiednim programem terapeutycznym wspierającym jego rozwój. Należy pamiętać , że niezależnie od tego, co niepokoi rodziców – spotkanie ze specjalistą jest jedynym sposobem na uzyskanie rzetelnej wiedzy o rozwoju dziecka i dopasowania odpowiednich oddziaływań terapeutycznych.
Adriana Pacholczyk - psycholog
Źródła:
Jacek Wciórka i inni, Psychiatria. Tom II: Psychiatria kliniczna, wyd. 2, Wrocław: Elsevier Urban and Partner, 2010, s. 591–597,
http://autyzm.org.pl/strefa-rodzica/glowne-symptomy-autyzmu/
https://portal.abczdrowie.pl/triada-autystyczna-czyli-charakterystyczny-wzorzec-objawow-w-autyzmie